Состојбата во градежниот сектор најдобро се гледа во домувањето: Далеку се од политичката цел на оваа германска коалициска влада годишно да се градат 400 илјади нови станови. Во 2023 година имало 260 станбени единици, а минхенскиот економски институт ifo проценува дека оваа година може да има уште 45.000 станови помалку.
Економските експерти и професионалните здруженија од градежниот сектор се согласни дека 2024 година ќе биде уште полоша. Проценките се разликуваат само малку и се движат од минимално намалување во и онака лошата година – како што проценува Берлинскиот институт за економски истражувања (ДИВ) до 13% помалку завршени станови во 2024 година, или едвај 235.000 повеќе станбени единици, како што проценува Феликс. Паклеппа од Здружението на средни и семејни градежни претприемачи.
Економистот на Ifo-Institute, Лудвиг Дорфмајстер, истакнува дека бројот на завршени станови во станбените згради е сè уште релативно добар, но вистинскиот проблем е во доизградбата на семејните или двокреветните згради, па таму каде што инвеститорот не е компанија, тие често се поединци или многу мали претприемачи. Неговата проценка е дека во цела 2024 година и во цела Германија ќе се градат само околу седумдесет илјади вакви станбени згради, што е најниско ниво од 2009 година.
Кој ќе го плати новиот стан?
Причините се јасни: веќе на почетокот на пандемијата започнаа тешкотиите со снабдувањето, а тоа предизвика лавина поскапувања за речиси сè што е потребно во градежништвото. Стана проблем да се набават фитинзи, дури и шрафови и роба за завртки, проблем беше и набавката на делови за механизација во дрвниот сектор и погоните за преработка на дрво. Потоа дојде војната во Украина, која драстично ја зголеми цената на енергијата – а градежниот сектор повторно беше жртва. Бидејќи енергијата е суштинска состојка во керамичките плочки и многу други градежни материјали, од гипс до цемент и тули – да не зборуваме за алуминиум.
Заедно со цените, почнаа да растат и каматите на банкарските кредити, како за фирмите, така и за несудените станоиздавачи, така што нивните сопствени четири ѕида останаа само недостижен сон. А тоа значи и дека нема нарачки: „Веќе е горчлива реалност дека секоја друга компанија во градежништвото има проблеми да ги пополни книгите за нарачки“, вели претседателот на Здружението на градежната индустрија, Тим Оливер Милер.
Немам друг избор освен да се откажам…
Во кабинетот на канцеларката се одржа и кризен состанок за проблемите со изградбата на станови, но едвај три месеци по тој состанок, сите договорени форми на стимулации беа или суспендирани или ставени во мирување, сведочеше Милер. „Нема ни јасна перспектива за следните неколку години, така што има многу неизвесност на пазарот.
Тоа значи само едно: според истражувањето на институтот ifo, веќе овој декември и без разлика на сезоната, се работело само за 66 отсто од капацитетите на градежните компании во високоградбата. Ова е најниското ниво од пролетта 2010 година, а овде Милер е јасен: „Со оглед на ваквиот развој на настаните, во 2024 година ќе треба да ги намалиме работните места во градежниот сектор за прв пат од 2008 година“. Сега станува збор само за спречување на масовно прекинување на работите на градилиштата, што би било драматично за секторот за домување, но и во општеството каде што на граѓаните ќе им биде уште потешко и поскапо да најдат стан што можат да си го дозволат“, пишува Дојче Веле.